انتخاب برنج ایرانی کار پیچیده ای نیست ، اما درجه‌بندی دارد.
فقط خوب قد کشیدن دانه برنج پس از پخت ملاک مرغوبیت نیست.
دانه برنج هر چه خشک‌تر و سفت‌تر باشد بهتر است زیرا با جذب سریع آب هنگام پخت، حجیم‌تر می‌شود.
هر چه از تاریخ برداشت آن بیشتر گذشته و بهتر نگهداری شده باشد، بر کیفیت آن افزوده می‌شود.
دقت کنید کپک زده یا خُرد شده نباشد و بوی نامطبوع کهنگی و ماندگی از آن به مشام نرسد.
دانه برنج نباید خیلی سفید، خیلی زرد، شفاف، دودی یا ترک خورده باشد؛ رنگ بلوری مات و عاج‌مانند دارد و معمولا باریک و قلمی است، اما طعم و بوی مطبوعش پس از پخت، خیلی مهم‌تر از باریکی و بلندی آن است.
باید یکدست باشد نه مخلوطی از دانه‌های چاق و لاغر، زرد و سفید، کوتاه و بلند یا ریز و درشت.
هر چه دانه‌های شکسته یا در اصطلاح «نیمدانه» بیشتر باشد، کیفیت کمتری دارد (برنج موسوم به نیمدانه بیشتر برای پخت شله‌زرد، شیربرنج، برخی آش‌ها، سوپ‌ها و مانند اینها مناسب است نه پخت چلو و سرو در مهمانی).
یکی از آزمون‌های سنتی، خرد کردن تعدادی از دانه‌ها زیر دندان است. اگر بسختی خرد شد، نشانه خشکی بیشتر و کیفیت بهتر آن است.
یکی از روش‌های درک میزان عطر برنج، دمیدن هوای گرم یا «ها کردن» روی مقداری از دانه‌هاست. به منظور رعایت بهداشت دقت کنید که دانه‌های آمیخته با هوای دمیده از دهان را مجددا درون کیسه یا ظرف نریزید.
نوع : طارم سنگی
کیفیت : ممتاز
کشور : ایران
منطقه کشت : مازندران
خاصیت عطری : بله
رنگ دانه : سفید (کدر)
میزان ری (قد کشیدن) : عالی
برنج طارم
از مرغوب ترین برنج های ایران است دارای ارزش تجاری بالایی می باشد، این گروه برنج دارای شلتوک بلند ،باریک می باشد. و دانه ها نسبتا طویل و طول دانه بیش از ۷ میلی متر است . دوره رشد این برنج بین ۱۵۰تا۱۶۵ روز متغیر است . مقابل بیماری ها ، افت ها و خوابیدگی بسیار حساس هستند
نوع : طارم هاشمی
کیفیت : ممتاز
کشور : ایران
منطقه کشت : مازندران
خاصیت عطری : بله
رنگ دانه : سفید (کدر)
میزان ری (قد کشیدن) : عالی
برنج هاشمی
برنج هاشمی از بهترین و مرغوب ترین ارقام برنج با کیفیت است.که مبدا آن در گیلان و بطور کلی شکل دانه قلمی و رنگ آن سفید متمایل به کرم و دارای کیفیت پخت عالی و طعم و عطر خوب می باشد.برنج پخته شده طارم هاشمی ،ساعت ها پس از پخت خوش خوراک و نرم باقی میماند. این برنج در شمال کشور تولید شده و جایگاه خاصی در بین کشاورزان و مصرف کنندگان دارد.
نوع : فجر
کیفیت : ممتاز
کشور : ایران
منطقه کشت : مازندران
خاصیت عطری : بله
رنگ دانه : سفید (کدر)
میزان ری (قد کشیدن) : عالی
برنج فجر
فجر برنجی است نرم با شکل ظاهری خنجری که از طرف انتها(جنین)به سمت سر برنج با انحنای نازک شده که شبیه سر خنجر می شود و از ناحیه پشت نیز دارای فرو رفتگی می باشد این برنج نسبتا ریز قلم بوده و به رنگ شیشه ای مات و استخوانی می باشد و رنگ شلتوک ان زرد و روشن است.
نوع : شیرودی
کیفیت : ممتاز
کشور : ایران
منطقه کشت : مازندران
خاصیت عطری : بله
رنگ دانه : سفید (کدر)
میزان ری (قد کشیدن) : عالی
برنج شیرودی
برنج شیرودی از نوع اقلام پر محصول برنج است و از نظر کیفیت طعم و پخت در حد مطلوب و خوب بوده ،همچنین استفاده از آن در رستوران ها ،شرکت های صنعتی بزرگ و مجالس و همچنین سایر موارد دیگر به دلیل به صرفه بودن پیشنهاد می گردد. لازم بذکر است هر چه قدر زمان ماندگاری این محصول بیشتر باشد کیفیت ان نیز بهتر می گردد .
این روزها پیدا کردن برنجی که یاد برنج‌های اصیل ایرانی را در یادمان زنده کند، کار سختی شده است. حالا بازار برنج در انحصار محصولاتی است که از کشورهای دور و نزدیک به ایران می‌آیند و قیمت نسبتا مناسبشان طرفداران آنها را هم زیاد کرده است. بیشتر این برنج‌ها خوب قد می‌کشند، بعضی‌هایشان هم عطر خوبی دارند اما اغلب آنها پس از پخت طعم ندارند و مثل دانه‌های پلاستیکی، شق و سفت می‌شوند.
تقلب هم در بازار برنج فروشی زیاد است و حتی اگر دقت هم بکنی باز برنج‌های مخلوط به اسم برنج یکدست را به خانه می‌بری ولی با این همه راه‌هایی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان برنجی با کیفیتی مناسب را انتخاب کرد.
همیشه می‌گویند برنج کهنه بهتر از برنج نو است برای همین برنج‌های قدیمی گران‌تر از برنج‌های محصول امسال هستند. علت این مساله نیز این است که برنج هم،مانند هردانه دیگری در ابتدا مقداری آب دارد که پس از برداشت و خشک کردن آن،
آب درونش تبخیر می‌شود. وقتی دانه برنج خشک، سفت و فشرده باشد هنگام پختن به خود آب جذب می‌کند و حجمش اضافه می‌شود و به اصطلاح ری می‌کند.
از یک پیمانه برنج ری‌دار خوب حدود ۳ پیمانه چلو درمی‌آید. این در حالی است که برنج نمدار ری نمی‌کند. برای همین است که صرف با خرید برنج کهنه است و طبیعتا نتیجه‌ای نیز که از آن حاصل می‌شود، بهتر است. ولی تشخیص دادن این‌که چه برنجی مرغوب است، خودش تخصص می‌خواهد ولی یک اصل کلی می‌گوید برنج اعلای انباری، خشک، باریک، سخت و نیمه بلوری است و زیردندان به آسانی خرد نمی‌شود. پس هنگام خرید برنج چند دانه از آن را زیر دندان له کنید و وقتی این کار با سختی انجام شد، معلوم است که برنج نو نیست.
برای تشخیص عطر و طعم برنج نیز یک مشت کوچک از آن را میان کف دو دست خوب بمالید و روی آن با دهن بدمید ـ یا به اصطلاح «ها»کنید ـ و سپس بو بکشید اگر برنج عطر داشته باشد خودش را نشان می‌دهد. این کار را به روش دیگری نیز می‌توانید انجام دهید یعنی چند دانه از برنج را در دهان ریخته بجوید و مزه آن را بچشید.
بیشتر برنج‌های موجود در بازار دانه‌های شکسته یا به اصطلاح نیمدانه دارند که پس از پخت بر کیفیت برنج اثر می‌گذارند. پس اگر می‌خواهید برنجی یکدست و بدون نیمدانه داشته باشید کمی از آن را در کف دست بریزید و سپس دقت کنید که از میان دانه‌ها چند درصد نیمدانه است. با این آزمایش یکدست بودن برنج (یعنی مخلوط نبودن) را هم می‌توانید معلوم کنید. این نکته مهمی است و یکدستی برنج بسیار اهمیت دارد زیرا مدت پخت هر برنج با نوع دیگر فرق دارد و برنج مخلوط را نمی‌توان خوب از آب درآورد.
منبع :سلطان فود